عضو هیأت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با اشاره به لزوم ایجاد شهر دوستدار سالمند، می‌گوید: در حال حاضر حدود ۱۰.۵ درصد از جمعیت کشور را سالمندان با سن بالای ۶۰ سال در کشور تشکیل می‌دهند و به عبارتی ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در کشور سالمندند و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۲۰ نرخ سالمندی ۲۵ تا ۳۰ درصدی را تجربه کنیم، این درحالیست که شهر دوستدار سالمند این فرصت را ایجاد می‌کند تا با فراهم کردن مشارکت اجتماعی، فرصت‌های بیشتری برای سلامت سالمندی فراهم کنیم.
با اشاره به جمعیت ۱۰.۵ درصدی سالمندان در ایران، به وضعیت مناسب‌سازی محیط پرداخت و گفت: درحالی که با افزایش سن، نیازهای افراد متفاوت و محدودیت‌هایشان افزایش می‌یابد، همسانی مناسب سالمندان با محیط، ایجاد توازن و تناسب میان محیط و آنها منجر به افزایش کیفیت زندگی و رضایت در سالمندان می‌شود، به طوریکه افراد سالمند در فضای مناسب‌سازی شده قادرند که آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، اشتغال، اقتصادی و فرهنگی با حفظ استقلال فردی خود بهره‌مند شوند.
این متخصص سالمندشناسی، مناسب‌سازی محیط را در دو بعد مناسب‌سازی بافت شهری و بافت محل سکونت تعریف کرد و با طرح این پرسش که آیا در قوانین خاصی به بحث مناسب‌سازی محیط اشاره شده است یا خیر؟، ادامه داد: سازمان بهداشت جهانی بحث مناسب‌سازی محیط را برای همه گروه‌های آسیب‌پذیر در چهار گروه کودکان، زنان باردار، معلولان و سالمندان در نظر گرفته و در این زمینه معتقد است که باید با یک طراحی فراگیر و جهان شمول برای همه گروه‌ها دسترسی مناسب ایجاد کنیم، از همین رو است که در قوانین و کنوانسیون‌های مختلف ملی و بین‌المللی به این موضوع پرداخته شده است.
وی در توضیح بیشتر این موضوع یادآور شد: در یکی از مواد قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت و همچنین در بحث آیین‌نامه ضوابط و شهرسازی برای عبور و مرور افراد دارای معلولیت و دیگر آیین‌نامه‌هایی که در سطح ملی در کشور وجود دارد به بحث مناسب‌سازی محیط اشاره شده است. این موضوع به قدری دارای اهمیت است که در سازمان بهزیستی کشور به عنوان یکی از متولیان ارائه‌دهنده خدمات سالمندان، ستادی تحت عنوان ستاد مناسب‌سازی وجود دارد که به طور ویژه اولین سند راهبردی مناسب‌سازی کشور نیز در آنجا نوشته شده است.
به گفته راشدی، از سال ۲۰۰۷ نیز سازمان بهداشت جهانی به بحث مناسب‌سازی محیط برای سالمندان ورود و مفهومی را تحت عنوان «شهر دوستدار سالمند» مطرح کرد، به طوریکه طی نشست‌ها و مطالعات مختلف ۸ شاخص و مولفه «فضای باز و ساختمان‌ها»، «مسکن»، «مشارکت اجتماعی»، «حمل و نقل»، «تکریم سالمندان و مشمولیت اجتماعی آنها»، «اشتغال و مشارکت مدنی»، «اطلاعات و ارتباطات» و «حمایت اجتماعی و خدمات سلامت» را به عنوان مولفه‌ها و شاخص‌های شهر دوستدار سالمند معرفی کردند.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با اشاره به مولفه «فضای باز و ساختمان‌ها» تاکید کرد: محیط برون‌شهری و ساختمان‌های عمومی تاثیر موثری در تحرک، کیفیت زندگی و استقلال سالمندان دارند، از این رو، ساختمان‌ها باید به طور مطلوبی مناسب‌سازی شوند. سطوح شیب‌دار، آسانسورها، بالابرها و درهای بزرگ و راه پله‌هایی با عرض مناسب، تعبیه صندلی‌های راحت، سرویس بهداشتی و... از جمله عوامل موثر در این مولفه‌هاست. ارزان قیمت بودن مسکن، طراحی مناسب خانه ویژه سالمندان شامل نور مناسب، مجهز کردن سرویس‌های بهداشتی و... نیز از شاخص‌های مناسب در مولفه مسکن به شمار می‌رود.
راشدی در ادامه با اشاره به مولفه مشارکت اجتماعی تصریح کرد: اگر شهر ما شهر مناسب‌سازی شده باشند، سالمندان با مشارکت اجتماعی مورد احترام واقع می‌شوند. فرصت‌های برابر را برای برقراری روابط اجتماعی با دیگر گروه‌های سنی و گروه همسالان خود مثل دوران سالمندی و بازنشستگی‌شان تجربه می‌کنند.
وی با اشاره به مولفه حمل و نقل و تکریم سالمندان تاکید کرد: در دسترس بودن، ارزان قیمت بودن، فراوانی و پوشش‌دهی خوب خدمات و رعایت حق تقدم برای سالمندان جزو مواردی است که باید در شاخص حمل و نقل در نظر گرفته شود. از سوی دیگر نیز باتوجه به تکریم سالمندان، باید در پروژه شهر دوستدار سالمند نیاز اساسی برای تعامل بین نسل‌ها در رویدادهای مختلف ایجاد شود تا منجر به حفظ ایجاد احترام به سالمندان شود.
این متخصص سالمندشناسی با اشاره به بحث اشتغال و مشارکت مدنی سالمندان، افزود: از آنجایی که بسیاری از سالمندان بعد از دوره بازنشستگی به انجام کار اشتیاق دارند، شهر دوستدار سالمند به آنها این فرصت را می‌دهد تا کار پاره‌وقت داشته باشند و مانند سایر افراد با کسب مهارت‌های جامعه ایفای نقش کنند. در مولفه ارتباطات و اطلاعات، مراکز و مکان‌های عمومی شهری باید به نحوی آماده‌سازی شوند؛ به طور مثال بروشورها باید خوانا و با حروف بزرگ نوشته شوند و همچنین سامانه‌های ارائه‌دهنده خدمات به صورت آرام و شمرده اطلاعات را در اختیار آنها قرار دهند.
راشدی درخصوص حمایت‌های اجتماعی و خدمات شاخص سلامت نیز تصریح کرد: باتوجه به اینکه در دوره سالمندی ممکن است سالمندان به لحاظ جسمی و روحی دچار محدودیت‌هایی شوند و نیازمند خدمات سلامت روان شوند باید دسترسی به این خدمات برای آنها به سادگی انجام شود.
وی با تاکید بر اینکه در چند سال گذشته حوزه‌های مختلف حاکمیتی به موضوع سالمندی پرداخته‌اند، گفت: شهر دوستدار سالمند این فرصت را ایجاد می‌کند تا با فراهم کردن مشارکت اجتماعی، فرصت‌های بیشتری برای ارتقای سلامت سالمندی فراهم کنیم.
خبرنگار:سید چاوش میر باقری