پروسه انتخابات تنها شامل رایگیری نیست و پیش از آن با دستور شروع انتخابات آغاز میشود و الکترونیکی بودن هر یک از فرآیندهای انتخاباتی، انتخابات الکترونیکی یا E-election را رقم میزند، اما چیزی که بین عوام به اسم انتخابات الکترونیکی شناخته میشود، رایگیری الکترونیکی یا E-voting است.
اغلب فرایندهای انتخاباتی در بسیاری از کشورهای دنیا به صورت الکترونیکی انجام میشود، اما اخذ و شمارش آرا همچنان با استفاده از کاغذ است. بر این اساس میتوان ادعا کرد از الکترونیکی شدن انتخابات ایران بدون در نظر گرفتن فرایند رایگیری، چند دورهای میگذرد و با مطرح شدن این موضوع که طی سالهای اخیر انجام شده، گفته شده زیرساختهای لازم برای اجرای آن وجود دارد.
برگزاری انتخابات به صورت الکترونیکی از چند بعد حائز اهمیت است؛ در گام اول هزینههای انتخاباتی کاهش و از سوی دیگر دقت و سرعت عمل فرآیند انتخابات افزایش می یابد. مسئولان براین باور بودند در انتخابات مجلس و شوراها که تعداد کاندیداها بسیار بالاست و شمارش آرا به صورت دستی طول میکشد، باید انتخابات به صورت الکترونیکی برگزار شود اما گفته میشود که در انتخاباتی مانند خبرگان رهبری و ریاست جمهوری بهتر است به روش سنتی عمل شود.
درباره جزئیات این نوع انتخابات میتوان گفت احراز هویت الکترونیکی از زمانی که اطلاعات وارد دستگاه میشود، یک ثانیه انجام میشود البته در مناطقی که امکانات زیرساختی ضعیفتر است، احراز هویت حداکثر ۱۰ تا ۱۵ ثانیه انجام میشود. طی سالهای گذشته درباره طراحی و امنیت دستگاههای احراز هویت اعلام شده بود که کلیه طراحیهای دستگاهها در داخل کشور انجام شده است و اصلا دستگاهی مشابه دستگاهها وجود ندارد. تمام سیستمهای رمزنگاری، نرمافزاری و حتی سیستم عامل دستگاهها مخصوص این دستگاه بوده و در داخل کشور طراحی شده است.
البته برخی قطعاتی که به لحاظ اقتصادی تولید آنها مقرون به صرفه نبوده یا تکنولوژی آن در داخل کشور نبوده است هم وارد شده است؛ همچنین دستگاهها به گونهای طراحی شده که امکان هک شدن آنها بسیار ضعیف است و از این بابت نگرانی وجود ندارد بنابراین شماره ملی ارسال و در پایگاه این شماره بررسی میشود تا کنترل کند فرد پیش از این رای داده است یا نه. در کنار موارد گفته شده بحث فراهم شدن ملزومات و زیرساختهای ارتباطی پایدار و حفظ امنیت اطلاعات، برای برگزاری تمام الکترونیکی انتخابات، از اهمیت ویژه برخوردار است.
در همین رابطه دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی که قرار است در تاریخ ۱۱ اسفندماه سال جاری برگزار شود؛ نمایندگان مجلس شورای اسلامی، وزارت کشور را موظف کردند تا در حداقل یک هشتم حوزههای دارای تعدد کرسی مجلس، انتخابات را به صورت کاملاً الکترونیکی برگزار کنند.
بر این اساس اخیرا عیسی زارع پور - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- از برگزاری ۲۰ درصد از انتخابات امسال به صورت الکترونیک خبر داد و گفت: نقش زیرساخت ارتباطی درانتخابات بسیار مهم است و ساز و کار برخورداری از زیرساخت پرسرعت و کیفیت و امن در طول برگزاری انتخابات دیده شده است.
چندی پیش سیدمحمدتقی شاهچراغی- معاون سیاسی وزیر کشور- از احتمال برگزاری انتخابات الکترونیکی در برخی حوزهها که تعداد نمایندگانشان کم است خبر داد و تاکید کرد که قطعی شدن این اقدام تا چند روز آینده اعلام خواهد شد.