نقش پویای کشورمان در مناسبات دیپلماتیک منطقه‌ای منجر به شکست طرح آمریکا برای انزوای ایران و کاشت بذر نفاق در بین ملت‌های منطقه پس از سفر رئیس‌جمهور آمریکا به خاورمیانه شد.
از چند ماه پیش تا همین هفته‌ی گذشته، بخش زیادی از انرژی رسانه‌های غربی معطوف به بزرگنمایی سفر «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا به خاورمیانه بود. بر اساس آنچه که «پروپاگاندای» سرمایه‌داری در شیپور خود می‌نواخت، پس از سفر بایدن، خاورمیانه به محلی بدون دردسر برای پیشبرد اهداف رژیم صهیونیستی خواهد بود و پس از استقرار سامانه دفاعی موشکی مشترک، ایران در یک انزوای راهبردی قرار خواهد گرفت!
از طرف دیگر همزمان با برگزاری دور جدیدی از مذاکرات برای رفع تحریم‌ها در دوحه، مشخص شد طرف آمریکایی به دنبال شبح سازی از سفر بایدن و اعمال فشار بیشتر به طرف ایرانی برای پذیرش توافق بدون منفعت برای کشورمان است.
سفر بی‌نتیجه پیرمرد پرحاشیه به خاورمیانه
در نهایت سفر رئیس جمهور آمریکا که به هدف کاشت بذر فتنه و تفرقه بین ملت‌های منطقه و همچنین منزوی ساختن ایران صورت گرفت، با سردترین نوع استقبال در عربستان و کم‌ترین دستاورد محقق شد و نتوانست موجب شکل‌گیری ائتلافی علیه کشورمان و همچنین تقویت روند سازش برخی از کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی شود.
اما به فاصله‌ی چند روز پس از سفر شوم بایدن به منطقه، تهران تبدیل به کانون دیپلماتیک منطقه‌ای برای برقراری صلح و امنیت واقعی به نفع ملت‌های منطقه شد.
هفتمین نشست سران ضامن روند آستانه هفته‌ی گذشته (سه‌شنبه) با حضور «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه و «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه در تهران برگزار شد.
تاکنون شش نشست نیز در سطح رؤسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه برگزار شده است. نشست سوچی در اول آذر ۹۶، نشست آنکارا در ۱۵ فروردین ۹۷، نشست تهران در ۱۶ شهریور ۹۷، نشست سوچی در ۲۵ بهمن ۹۷، نشست آنکارا در ۲۵ شهریور ۹۸ و نشست مجازی و فوق‌العاده تهران در ۱۱ تیر ۹۹ در سطح سران سه کشور برگزار شده بود.
علاوه بر برگزاری نشست آستانه، دیدارها و نشست‌های دیپلماتیک، تجاری و امنیتی نیز در سطوح مختلف بین مقامات سه کشور برگزار شد.
برای مثال ایران و روسیه درصدد تهیه سند همکاری ۲۰ ساله هستند و بر ضرورت توسعه همکاری‌های اقتصادی و شکل‌دهی فضای جدید اقتصادی میان دو کشور تأکید دارند. از سویی همکاری امنیتی ایران و روسیه در بحران‌های منطقه غرب آسیا و همگرایی‌های مشترک امنیتی این دو بازیگر ثبات‌ساز در جنگ داخلی سوریه نشان‌دهنده وجود ظرفیت‌های گسترده همکاری‌های ضدتروریستی و ثبات‌سازی راهبردی بین این دو کشور است. به همین دلیل ملاقات‌ها و نشست‌های دوجانبه بین مقامات دو کشور در تهران از اهمیت بسزایی برخوردار است.
۸ نشست بی‌نتیجه برای صلح در سوریه
پس از آغاز بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ و ظهور گروه‌های تروریستی در این کشور، روندهای سیاسی مختلفی توسط کشورهای مختلف برای پایان بخشیدن به این بحران شکل گرفت و به جرأت می‌توان گفت بیشتر آنها بدون دستاورد خاصی ناکام ماندند. از جمله‌ی این طرح‌ها می‌توان به ابتکار روسیه در سال ۲۰۱۲، طرح اتحادیه عرب در سال ۲۰۱۱ -۲۰۱۲، طرح دوستان سوریه در سال ۲۰۱۲، طرح کوفی عنان در سال ۲۰۱۲، طرح سازمان ملل با نام روند ژنو در سال ۲۰۱۲، روند وین در سال ۲۰۱۵، کنفرانس ریاض در سال ۲۰۱۵ و نشست لوزان در سال ۲۰۱۶ اشاره کرد.
سرانجام ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران و روسیه با همراهی ترکیه موسوم به روند آستانه از بهمن سال ۱۳۹۵ به‌منظور حل‌وفصل منازعات سوریه و پایان بخشیدن به بحران این کشور آغاز شد. در واقع آتش‌بس فراگیری که از ۱۰ دی سال ۱۳۹۵ (۳۰ دسامبر) با توافق میان دولت سوریه و گروهی از مخالفان مسلح برقرار شد، مقدمه‌ای برای آغاز مذاکرات آستانه بود که طی آن، برای نخستین بار نمایندگان دولت سوریه با نمایندگانی از گروه‌های مخالف مسلح به‌طور مستقیم رایزنی کردند.
این روند با ارائه پیشنهاداتی مانند مناطق کاهش تنش در مناطق چهارگانه و آتش‌بس‌های متعدد میان نظام سوریه و گروه‌های معارض، به‌تدریج توانست به دستاوردهای مثبتی دست یابد و بی‌تردید روند آستانه را می‌توان موفق‌ترین روند صلح سوریه در ابعاد داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی بحران سوریه معرفی کرد.
حضور سه کشور مؤثر در عرصه میدانی و سیاسی سوریه یعنی ایران، روسیه و ترکیه در روند آستانه موجب آن شده است که تصمیمات اتخاذشده در این روند از قابلیت اجرایی برخوردار باشد، این در حالی است که سایر روندهای مطرح‌شده برای بحران سوریه، بیشتر تصمیم‌گیری یک سری از بازیگران با تأثیرگذاری کم در این کشور بود که اکثر این بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی خود بخشی از زمینه‌های بحران‌آفرینی در سوریه بوده‌اند.
از بارزترین موفقیت‌های این فرآیند رسیدن به توافق‌هایی در خصوص آتش‌بس، ایجاد مناطق کاهش نزاع، توافق ادلب و ایجاد کمیته قانون اساسی بوده است.
در همین راستا، «علی اصغر خاجی» دستیار ارشد وزیر امور خارجه کشورمان گفت: کمیته قانون اساسی، فرزند چارچوب آستانه است و در اصل در اجلاس سوچی و آستانه، کمیته قانون اساسی تأسیس شد. همه اعضای آستانه و سازمان ملل و همچنین دولت سوریه نیز به دنبال تداوم کار کمیته قانون اساسی هستند.
اجلاس اخیر در تهران در ساعات پایانی روز سه‌شنبه با صدور بیانیه‌ای به کار خود پایان داد و در این بیانیه بر حفظ تمامیت ارضی سوریه و استمرار راه‌حل سیاسی برای پایان بحران تاکید شد. در بخش دیگری از بیانیه بر محکومیت حملات رژیم صهیونیستی به خاک سوریه و همچنین خروج نیروهای آمریکایی از شرق فرات در سوریه تصریح شد.
حجت الاسلام رئیسی در این اجلاس تاکید کرد: حضور آمریکایی‌ها در شرق فرات به هر بهانه‌ای که باشد، هیچ وجاهتی ندارد و باید آنها از این منطقه خارج شوند و همه نقاط سوریه تحت حاکمیت دولت قانونی مستقر قرار گیرد.
وی گفت: همه برای مبارزه با تروریسم تلاش کرده‌اند، از این رو ضرورت دارد امروز نگرانی‌هایی که در سوریه به خصوص در مناطقی چون ادلب نسبت به حضور تروریست‌ها وجود دارد، با عزم جدی همه کشورها برطرف شود.
رئیس‌جمهور روسیه نیز با اشاره به بررسی حضور کشورهای نقض کننده حاکمیت سوریه در شمال شرق این کشور، در نشست کشورهای ضامن روند آستانه، تصریح کرد: در خصوص شرق فرات، موضع روسیه قرار گرفتن این منطقه تحت کنترل دولت سوریه است.
بعد دیگر اهمیت این اجلاس به آنجایی برمی‌گردد که در روزهای اخیر مقامات ترکیه از احتمال حملات نظامی به مناطق شمالی سوریه به بهانه مبارزه با گروه‌های تجزیه طلب سخن به میان آوردند؛ مقامات جمهوری اسلامی ایران هم در این باره به صراحت به رئیس جمهور ترکیه هشدار دادند.
رهبر انقلاب: حمله نظامی در سوریه به نفع تروریست‌ها خواهد بود
حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در دیدار رئیس جمهور ترکیه به صراحت در خصوص این موضوع به وی هشدار دادند و تاکید کردند: با تروریسم حتماً باید معارضه کرد اما حمله نظامی در سوریه به نفع تروریست‌ها خواهد بود البته تروریست‌ها نیز محدود به یک گروه خاص نیستند.
رهبر انقلاب در پاسخ به درخواست رئیس‌جمهور ترکیه مبنی بر همکاری ایران برای مبارزه با گروه‌های تروریستی، گفتند: ما در مبارزه با تروریسم مطمئناً با شما همکاری می‌کنیم.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه ما امنیت ترکیه و مرزهای آن را امنیت خود می‌دانیم، خطاب به اردوغان گفتند: شما نیز امنیت سوریه را امنیت خود بدانید. مسائل سوریه را باید با مذاکرات حل کرد و ایران، ترکیه، سوریه و روسیه با گفتگو این مسئله را تمام کنند.
ایشان همچنین با ابراز خرسندی از بازگشت قره‌باغ به آذربایجان، گفتند: البته اگر سیاستی مبنی بر مسدود کردن مرز ایران و ارمنستان وجود داشته باشد، جمهوری اسلامی با آن مخالفت خواهد کرد چرا که این مرز یک راه ارتباطی چند هزار ساله است.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیز پس از ورود به تهران و دیدار با حجت‌الاسلام رئیسی با رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار و گفتگو کرد که این دیدار نیز حاوی نکات مهمی در خصوص مناسبات جهانی بود.
حضرت آیت الله خامنه‌ای در این دیدار با تأکید بر اینکه حوادث جهانی نشان‌دهنده نیاز ایران و روسیه به همکاری‌های روزافزون و متقابل است، افزودند: تفاهم‌ها و قراردادهای متعددی بین دو کشور از جمله در بخش نفت و گاز در جریان است که باید تا انتها پیگیری و عملیاتی شوند.
رهبر انقلاب: اگر راه در مقابل ناتو باز باشد حد و مرزی نمی‌شناسد
رهبر انقلاب با تأکید بر اینکه غربی‌ها با روسیه قوی و مستقل به‌کلی مخالف هستند، ناتو را موجودی خطرناک خواندند و افزودند: اگر راه در مقابل ناتو باز باشد حد و مرزی نمی‌شناسد و اگر جلوی آن در اوکراین گرفته نمی‌شد، مدتی بعد به بهانه کریمه، همین جنگ را به راه می‌انداختند.
پوتین: تحریم‌ها منجر به بحران تأمین مواد غذایی خواهد شد
پوتین نیز در دیدار با رهبر انقلاب، ترور سردار سلیمانی را نمونه دیگری از شرارت‌های آمریکایی‌ها برشمرد و در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تحریم‌های غرب علیه روسیه گفت: این تحریم‌ها به ضرر غرب است و نتیجه آن مشکلاتی از جمله افزایش قیمت نفت و بحران تأمین مواد غذایی است.
همچنین رئیس جمهور روسیه در نشست خبری پس از پایان نشست سران آستانه با اشاره به دیدار خود با رهبر معظم انقلاب، گفت: در این دیدار مسائل مختلف استراتژیک و همکاری‌های فیمابین ایران و روسیه را بررسی کردیم. هر دو طرف اعلام کردند که برای توسعه همه جانبه و روابط حسن همجواری متعهد هستند.
بلافاصله پس از پایان هفتمین نشست سران کشورهای ضامن روند آستانه، «فیصل المقداد» وزیر امور خارجه سوریه عازم تهران شد تا در جریان جزئیات این نشست قرار گیرد.
پیام نشست آستانه چه بود؟
به هرحال، نشست سران کشورهای ضامن روند آستانه، پاتک دیپلماتیک موفق به طرح آمریکا برای منزوی ساختن ایران بود.
ابوالفضل عمویی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ضمن بیان این مطلب در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: پوتین در شرایط فعلی همکاری‌ها با ایران را تسریع بخشیده است و ما شاهد جنبه‌های جدیدی از همکاری میان دو کشور در حوزه‌های اقتصادی هستیم. یکی از محورهای اصلی گفتگو نیز درباره تقویت حوزه حمل و نقل شمال و جنوب و کریدور شمال به جنوب است که این سفر تأثیر مثبتی را در این زمینه خواهد داشت.
وی تصریح کرد: سفر پوتین و اردوغان گام مؤثری است چرا که نشان‌دهنده آن است که در دولت جدید با همراهی مجلس شورای اسلامی روند تقویت دیپلماسی همسایگی به خوبی پیش می‌رود.
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی به پیام روشن اجلاس سران کشورهای ضامن روند آستانه در تهران و گفتگوهایی که در حاشیه آن مطرح شد پرداخت و گفت: پیام روشن این بود که بدون آمریکا و غربی‌ها هم راه‌هایی برای تجارت و همکاری‌های بین‌المللی وجود دارد.
ارزیابی مثبت «امیرعبداللهیان» از نشست آستانه در تهران
حسین امیرعبداللهیان هم پس از پایان نشست آستانه و سفر وزیر امور خارجه سوریه به کشورمان در صفحه شخصی خود نوشت: تحلیل ما از روند مذاکرات برای همکاری‌های منطقه‌ای مثبت و با چشم اندازی روشن همراه است، چه در موضوعات امنیتی و سیاسی و چه در موضوعات اقتصادی!
وی تاکید کرد: بعد از این دیدارها و نشست موفق روند آستانه، امید داریم راه‌حل سیاسی، به راه‌حل اول در بحران‌های منطقه‌ای تبدیل شود.
نشست موفق روند آستانه پایان یافت و فصل دیگری از دیپلماسی با رویکرد «عزت، حکمت و مصلحت» در پایتخت ایران رقم خورد و دیپلماسی پویای جمهوری اسلامی ایران، برنامه‌ریزی بلند مدت غرب برای انزوای ایران را به شکست سوق داد و ثابت شد تهران می‌تواند با در دست گرفتن ابتکار عمل در مقابل نقشه‌های خبیثانه و تفرقه افکنانه‌ی غرب علیه مردم منطقه، دست برتر را داشته باشد.