تعطیلی تئاتر به بهانه اعمال محدودیت‌های کرونایی همزمان با فعالیت بسیاری از مشاغل پرخطر، تنها باعث نابودی معیشت هنرمندان تئاتر شده است؛ وضعیتی که گویا برای وزارت ارشاد چندان حائز اهمیت نیست!
درست است که تجربه مواجهه با ویروس کرونا تنها مختص به ایران نیست و دیگر کشورهای دنیا نیز درگیر شیوع این ویروس هستند اما ما در ایران زندگی می‌کنیم و باید تمامی موارد و نکات را با توجه به شرایط اقتصادی دولت و مردم خود مورد بررسی قرار دهیم.
در کشور ما طی چند ماه گذشته ویروس کرونا وضعیت اقتصادی تمامی اقشار جامعه را تحت‌تأثیر خود قرار داده است. مدتی به دلیل اعمال محدودیت‌های شدید، تمامی مشاغل تعطیل بودند ولی به مرور زمان و از اواخر فصل بهار و آغاز فصل تابستان فعالیت‌ها ذیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سر گرفته شد.
فعالیت‌های تئاتری نیز از ابتدای تیر سال جاری از سر گرفته شد و هنرمندان تئاتر نیز که تنها راه معیشت‌شان فعالیت در این عرصه است، در شرایط کرونایی کار خود را از سر گرفتند و با توجه به هزینه بالای تولید تئاتر و رعایت پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از نصف ظرفیت سالن‌ها برای اجرا، باز هم کار خود را ادامه دادند.
ارشاد گرفتار بحران برنامه‌ریزی
در شرایط پیش آمده هنرمندان تئاتر انتظار حمایت از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی دولتی هنرهای نمایشی را داشتند اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به جای برنامه‌ریزی و مدیریت بحران، خود گرفتار بحران شد و هیچ برنامه‌ای چه برای حمایت و چه برای هر چه بهتر ادامه پیدا کردن فعالیت‌های تئاتری نداشت.
با وجود شرایط سخت اقتصادی و تأمین هزینه‌های تولید یک اثر نمایشی، هنرمندان و گروه‌های نمایشی، چراغ تئاتر را روشن نگه داشتند و علاقه‌مندان و مخاطبان تئاتر نیز هر چند محدودتر اما در سالن‌ها و فضاهای تئاتری حضور پیدا کردند و به تماشای آثار نشستند.
اجرای تئاتر در ماه‌های اخیر تحت تدابیر بهداشتی در جریان بوده است
در تمام چند ماه فعالیت‌های تئاتری در ایام کرونایی، چه گروه‌های نمایشی، چه سالن‌های تئاتری و چه مخاطبان همگی پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کردند و هیچ‌گونه بی‌توجهی به نکات بهداشتی و سلامتی وجود نداشت.
یک مرور آماری؛ چند نفر در سالن‌های تئاتر حضور داشتند؟
طبق آماری که اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از میزان استقبال مخاطبان و فروش آثار نمایشی در سالن‌های دولتی طی ۶ ماهه گذشته سال ۹۹ منتشر شد، مجموعه تئاتر شهر میزبان ۴ هزار و ۳۶۰ مخاطب بوده است. یعنی به صورت میانگین ماهانه ۷۲۶ نفر مخاطب در مجموعه تئاتر شهر حاضر شده‌اند.
سه مجموعه تئاتری دولتی طی ۶ ماهه گذشته سال ۹۹ به طور کل میزبان ۶ هزار و ۱۶۶ تماشاگر بوده‌اند؛ تماشاگرانی که بخشی از آنها بهای بلیت را پرداخته و خریداری کرده‌اند و بخشی نیز مهمان گروه بوده‌اند
طبق آمار ارائه شده تماشاخانه سنگلج نیز پذیرای یک هزار و ۳۶۲ تماشاگر بوده یعنی به صورت میانگین ماهانه ۲۲۷ مخاطب به تماشای آثار این تماشاخانه نشسته‌اند.
در تالار هنر نیز آمار مخاطبان ۶ ماه گذشته پذیرای ۴۴۴ مخاطب بوده و میانگین ماهانه حضور مخاطبان ۷۴ نفر بوده است.
این آمار نشان می‌دهد سه مجموعه تئاتری دولتی طی ۶ ماهه گذشته سال ۹۹ به طور کل میزبان ۶ هزار و ۱۶۶ تماشاگر بوده‌اند؛ تماشاگرانی که بخشی از آنها بهای بلیت را پرداخته و خریداری کرده‌اند و بخشی نیز مهمان گروه بوده‌اند.
برخی تماشاخانه‌های خصوصی فعال نیز آمار متفاوتی از سالن‌های دولتی نداشته‌اند. تالار مولوی نیز طی ۶ ماهه گذشته با میزبانی از گروه‌های دانشجویی میزبان علاقه مندان به تئاتر بوده است.
با وجود اینکه تعداد مخاطبان و اجراهای نمایشی قابل توجه نیست اما همین فعالیت نیز باعث به راه افتادن چرخه معیشتی گروهی از هنرمندان تئاتر شده بود و با وجود درآمدهای ناچیز فروش گیشه نمایش‌ها، باز هم وضعیت بهتر از تعطیلی مطلق بود.
اما در اقدامی قابل تأمل و به منظور ایجاد محدودیت‌های کرونایی با توجه به خطرناک شدن وضعیت تهران، اولین جایی که به چوب محدودیت‌ها گرفتار و تعطیل شد تئاتر و سینما بود. این در حالی است که بسیاری از مشاغل پرخطر همچنان در حال فعالیت هستند و ستاد ملی مقابله با کرونا، استانداری تهران و دولت دوازدهم آنها را ملزم به رعایت سخت‌گیرانه پروتکل‌های بهداشتی کرده است.
اجرای نمایش با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی
موضع وزیر ارشاد در ستاد کرونا چیست؟
نکته عجیب این است که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی از اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا و سخنگوی این ستاد است و می‌تواند واقعیت روند فعالیت تئاتر و گروه‌های تئاتری را تشریح کند تا مانع تعطیلی نابجای فعالیت تئاتری و به خطر افتادن دوباره معیشت هنرمندان تئاتری که از اقشار ضعیف جامعه به لحاظ درآمد هستند، شود.
آمار مخاطبان تئاتری بیانگر این واقعیت است که خطر شیوع ویروس کرونا در سالن‌ها و فضاهای تئاتری به نسبت به فضای بازار تهران، پاساژهای تجاری، رستوران‌های بزرگ، وسایل نقلیه شهری و بوستان‌ها «بسیار بسیار بسیار ناچیز» است اما گویا برای مدیران و مسئولان تصمیم گیرنده بهترین هدف برای تعطیلی است!
انفعال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دفاع از وضعیت فعالیت و معیشت هنرمندان تئاتر به حد بالای خود رسیده است و روند عملکرد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارتخانه ذیل مدیریتش در شرایط بحرانی کرونایی حامی تئاتر و تئاتری‌ها نبوده است.
اعمال تعطیلی‌های هفته به هفته در عرصه تئاتر نه تنها به پایین آمدن آمار شیوع ویروس کرونا کمک نمی‌کند زیرا یکی از فضاهایی که به بهترین شکل ممکن پروتکل‌های بهداشتی رعایت می‌شود فضاهای تئاتری است، بلکه زندگی و معیشت هنرمندان تئاتر را هم به وضعیت خطرناکی می‌رساند که جبران کردن آن بسیار سخت‌تر از قبل خواهد بود.